Artretyzm, powszechnie znany jako zapalenie stawów, to grupa chorób charakteryzujących się bólem, sztywnością i obrzękiem stawów. Dotyka milionów ludzi na całym świecie, znacząco wpływając na jakość życia. Zrozumienie przyczyn, objawów i dostępnych metod leczenia jest kluczowe dla osób cierpiących na tę dolegliwość.

Czym jest artretyzm i jakie są jego rodzaje?

Artretyzm nie jest jedną chorobą, lecz szerokim terminem obejmującym ponad 100 różnych schorzeń, które wpływają na stawy, tkanki otaczające staw oraz inne tkanki łączące. Najczęściej występującymi formami są choroba zwyrodnieniowa stawów (osteoartroza) oraz reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest chorobą degeneracyjną, która rozwija się powoli i polega na stopniowym zużyciu chrząstki stawowej, która amortyzuje kości w stawie. Z biegiem czasu prowadzi to do tarcia kości o kość, powodując ból i ograniczenie ruchomości. Czynniki ryzyka obejmują wiek, nadwagę, urazy stawów oraz czynniki genetyczne.

Reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą autoimmunologiczną, w której układ odpornościowy organizmu atakuje własne tkanki, w tym błonę maziową stawów. Prowadzi to do stanu zapalnego, który może uszkadzać chrząstkę, kości, więzadła i ścięgna. RZS często dotyka symetrycznie wielu stawów i może wpływać również na inne narządy.

Kluczowe objawy artretyzmu – na co zwrócić uwagę?

Objawy artretyzmu mogą się różnić w zależności od rodzaju choroby, ale istnieją pewne powszechne symptomy, które powinny skłonić do konsultacji z lekarzem. Ból stawów jest najbardziej charakterystycznym objawem, często nasilającym się podczas ruchu i ustępującym w spoczynku. Sztywność stawów, szczególnie poranna, która trwa dłużej niż 30 minut, jest kolejnym ważnym sygnałem.

Dodatkowo, osoby z artretyzmem mogą doświadczać obrzęku stawów, zaczerwienienia oraz ciepła w okolicy dotkniętego stawu. Może wystąpić również ograniczenie zakresu ruchu, trzeszczenie lub chrupnięcie podczas poruszania stawem, a także zmęczenie i ogólne osłabienie organizmu, zwłaszcza w przypadku RZS.

Diagnostyka artretyzmu – jak lekarz postawia diagnozę?

Postawienie prawidłowej diagnozy artretyzmu wymaga połączenia kilku metod. Lekarz rozpocznie od szczegółowego wywiadu medycznego, pytając o historię choroby, objawy, styl życia i czynniki ryzyka. Następnie przeprowadzi badanie fizykalne, oceniając stan stawów pod kątem bólu, obrzęku, zakresu ruchu i wrażliwości.

W celu potwierdzenia diagnozy i określenia rodzaju artretyzmu często stosuje się badania obrazowe, takie jak rentgen (RTG), który może wykazać zmiany zwyrodnieniowe i uszkodzenia chrząstki, oraz rezonans magnetyczny (MRI), który dostarcza bardziej szczegółowych obrazów tkanek miękkich, w tym błony maziowej.

Badania laboratoryjne odgrywają kluczową rolę w diagnostyce reumatoidalnego zapalenia stawów. Analiza krwi może wykazać obecność specyficznych przeciwciał (np. czynnik reumatoidalny – RF, przeciwciała anty-CCP) oraz markerów stanu zapalnego (np. OB, CRP). Czasami lekarz może zlecić punkcję stawu w celu analizy płynu stawowego, co pomaga wykluczyć inne przyczyny bólu, takie jak infekcje.

Leczenie artretyzmu – kompleksowe podejście

Celem leczenia artretyzmu jest złagodzenie bólu, zmniejszenie stanu zapalnego, zapobieganie dalszemu uszkodzeniu stawów oraz poprawa funkcji i jakości życia. Leczenie jest zazwyczaj wielokierunkowe i dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta oraz rodzaju choroby.

Farmakoterapia w leczeniu artretyzmu

W leczeniu farmakologicznym stosuje się różne grupy leków. Leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol, są często pierwszym wyborem w łagodzeniu bólu. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), dostępne na receptę i bez recepty, pomagają zmniejszyć ból i stan zapalny. Należy jednak pamiętać o ich potencjalnych skutkach ubocznych, zwłaszcza w przypadku długotrwałego stosowania.

W przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów kluczową rolę odgrywają leki modyfikujące przebieg choroby (LMPCh), które hamują aktywność układu odpornościowego i spowalniają postęp choroby. Do tej grupy należą m.in. metotreksat, sulfasalazyna, leflunomid. W cięższych przypadkach stosuje się również leki biologiczne, które celują w konkretne czynniki zapalne.

Rehabilitacja i ćwiczenia – klucz do sprawności

Rehabilitacja jest nieodłącznym elementem terapii artretyzmu. Fizjoterapeuta może opracować indywidualny program ćwiczeń mający na celu wzmocnienie mięśni otaczających staw, poprawę zakresu ruchu, zwiększenie elastyczności oraz redukcję bólu. Ważne jest, aby ćwiczenia były wykonywane regularnie i zgodnie z zaleceniami specjalisty.

Aktywności o niskim wpływie na stawy, takie jak pływanie, jazda na rowerze czy spacery, są bardzo korzystne dla osób z artretyzmem. Pomagają utrzymać aktywność fizyczną bez nadmiernego obciążania stawów.

Zmiana stylu życia i naturalne metody wsparcia

Oprócz leczenia medycznego, zmiana stylu życia może znacząco wspomóc walkę z artretyzmem. Utrzymanie prawidłowej masy ciała odciąża stawy, szczególnie stawy biodrowe i kolanowe. Zdrowa, zbilansowana dieta, bogata w antyoksydanty i kwasy tłuszczowe omega-3, może pomóc w zmniejszeniu stanu zapalnego.

Niektóre naturalne metody, takie jak terapia ciepłem lub zimnem, mogą przynieść ulgę w bólu. Stosowanie ortezy lub lasek może pomóc w odciążeniu stawów i poprawie stabilności. Ważne jest, aby przed zastosowaniem jakichkolwiek naturalnych metod skonsultować się z lekarzem.